خلاصه مدیریتی
در این بخش مهم‌ترین نکات کلیدی این گزارش در یازده نکته خلاصه شده است.
۱. تاریخ تحول پول در ۴ فاز اصلی طی ۵۰۰۰ سال گذشته ایران
مطالعه عمیق سیر تحول پول در تاریخ ایران، منجر به شناسایی ۴ الگوی تکرارشونده شد. اول آنکه سرمایه‌گذاری، رفتار پولی نوظهور در میان مردم ایران است، سپس این نیازهای مردم و پاسخ‌های غیررسمی آن‌هاست که فاز بعدی تحول پول را مشخص می‌کند، همچنین دنیای رمزارزها و شاخص‌های پولی این دوره یک روند تجربه‌شده در تاریخ هستند و نهایتاً یک فرضیه که ویژگی‌های پولی رمزارزها، با بهبود همه‌جانبه شرایط جامعه رابطه مستقیم دارد.
۲. انقلاب دیجیتال و قابلیت رمزارزها برای تبدیل شدن به پول رایج آینده
تکنولوژی بلاکچین که آن را انقلاب بعدی عصر دیجیتال نیز می‌نامند، با معرفی رمزارزها در حال رقم زدن یکی از اصلی‌ترین پارادایم‌های صنعت مالی دنیا است. بیت‌کوین اولین و شناخته‌شده‌ترین رمزارزی‌ست که ارزش سرمایه‌گذاری در آن در سال گذشته به تقریباً ۱۰ درصد ارزش کل طلای دنیا رسید. این درحالی‌ست که هرچند رمزارزها اکنون در کشور ما بیشتر تحت عنوان رمزدارایی مورد استفاده قرار می‌گیرند اما قابلیت آن‌ها در جایگزینی به جای پول نیز در سال‌های آتی به‌علت بروز هرچه بیشتر ویژگی‌های پولی رایج، قابل چشم‌پوشی نیست.
۳. نقش رمزارزها در زندگی امروز مردم ایران
طبق مطالعه میدانی انجام‌شده و با نظرسنجی از بیش از ۵،۶۲۰ نفر، نفوذ رمزارزها و رمزدارایی‌ها در جامعه ایران بسیار بالا تخمین زده می‌شود و ۶۵ درصد مردم معتقدند آینده متعلق به رمزارزها است. تنها ۱۱٪ از نمونه آماری موردمطالعه نام رمزارز و انواعی از آن را نشنیده‌اند و همچنین تخمین زده می‌شود که حدود ۱۷ درصد از مردم جامعه رمزارز داشته باشند، که این امر همزمان با مشاهداتی همچون خرید چند نفر با یک حساب کاربری که ممکن است از اعضای خانواده، دوستان یا حتی محل کار افراد باشد، قابل تصور است. همچنین در حال حاضر، انگیزه اصلی مردم از خرید رمزارزها سرمایه‌گذاری و مدیریت کاهش ارزش ریال است.
۴. رشد بازار رمزارزها در ایران
حدود ۵۵٪ از پاسخ‌دهندگان به پرسشنامه مذکور طی ۶ ماه گذشته به خرید رمزارزها روی آورده‌اند. همچنین رشد تعداد کاربران پلتفرمهای داخلی (رشد حداقل ۱۳ برابری تنها در سال ۹۹) خبر از رشد روزافزون استقبال از سرمایه‌گذاری و خرید و فروش رمزارزها (رشد حداقل ۴۵ برابری تنها در سال ۹۹) و رمزدارایی‌ها در ایران دارد. نکته قابل توجه اینکه عدم وجود بسترهای داخلی و رویکرد فعالانه برای شکل دادن به اکوسیستم رمزارزها، منجر به خروج سرمایه‌ها به سمت بسترهای خارجی خواهد شد.
۵. عدم رشد متوازن اکوسیستم رمزارزها در ایران
اکوسیستم رمزارزها در کشور ما به‌صورت ارگانیک و نامتوازن در حال شکل‌گیری است. با نیم‌نگاهی به مطالعه میدانی صورت‌گرفته، نیاز به آموزش و اطلاعات و دغدغه قانون‌گذاری و تنظیم‌گری، مهم‌ترین نیاز و دغدغه مردم در حوزه رمزارزها شناسایی شده است. اکوسیستم فعلی رمزارزها با سرعتی کم و به‌صورت بخشی در حال گسترش بوده و نیاز به توسعه خدمات تخصصی در این حوزه کاملاً ملموس است.
۶. رویکرد برخی کشورها و حاکمیت‌ها
در دنیا، کشورهای مختلفی (به‌ویژه کشورهای توسعه یافته) به اتخاذ رویکرد مثبت درباره رمزارزها و رمزدارایی‌ها اقدام نموده‌اند. اقدامات سوییس، بحرین، کره جنوبی و ژاپن برای توسعه زیرساخت و قوانین این حوزه تنها مثال‌هایی هستند تا این امر را که آینده متعلق به رمزارزهاست، اثبات کنند.
۷. کاهش بسیاری از دغدغه‌ها و چالش‌های ذهنی در سال اخیر
همزمان با رشد توجه کسب‌وکارها و کشورهای مختلف به موضوع رمزارزها، شناخت از این پدیده نوظهور نیز رو به افزایش است. مقایسه نوسانات ارزش بیت‌کوین با طلا و سهام آمازون در طول زمان و کاهش سهم رمزارزها در عملیات مجرمانه از موارد تغییر نگرش به رمزارزها است. علاوه‌بر این پیشرفت‌های حوزه رگ‌تک و ابزارهای نظارتی و قانونی، خبر از توسعه روزافزون این پدیده می‌دهد.
۸. دو سناریوی جاده ابریشم و جاده چالوس در افق ۱۴۱۰ ایران
با شناسایی مهم‌ترین روند مؤثر بر شکل‌گیری اکوسیستم رمزارز ایران یعنی میزان روابط بین‌المللی، دو سناریوی «جاده ابریشم» و «جاده چالوس» در افق ۱۴۱۰ ایران تدوین شد. فارغ از تفاوت‌های این دو سناریو همچون تغییر ماهیت نیاز مردم، حضور یا عدم‌حضور کسب‌وکارها/سرویس‌دهندگان خارجی و رویکرد ملی یا بین‌المللی دولت، مهم‌ترین جزء مشترک هر دو سناریو، سلطه رمزارزها در آینده مورد تصور است.
۹. رویکردهای متفاوت مثبت، خنثی و منفی حاکمیت/دولت
با وجود امکان رخداد هریک از دو سناریوی محتمل برای آینده اکوسیستم رمزارزها در ایران، آنچه مهم و تضمین‌کننده رضایت گروه‌های مختلف ذی‌نفعان به‌ویژه خود حاکمیت/دولت از آینده غوطه‌ور در رمزارزها است، رویکرد مثبت، خنثی یا منفی حاکمیت/دولت است. توسعه فناوری نانو و پلتفرمهای پخش فیلم بومی در سال‌های گذشته مثال‌هایی از رویکرد مثبت حاکمیت/ دولت است.
۱۰. بهترین رویکرد کدام است؟
با بررسی ابعاد مختلف رضایت ذی‌نفعان مختلف، تحلیل‌ها حکایت از آن دارد که تنها با اتخاذ رویکرد مثبت توسط حاکمیت/دولت است که می‌توان از رضایت همه ذی‌نفعان، بهره حاکمیت/دولت از منافع شکل‌گیری اکوسیستم رمزارزها و نهایتاً حفظ و تقویت اقتدار ملی و یا حتی بین‌المللی در هر دو سناریوی محتمل مطمئن بود.
۱۱. برخی دسته اقدامات رویکرد مثبت
مصادیق اقدامات رویکرد مثبت حاکمیت/دولت را درباره مردم و کسب‌وکارها می‌تواند طیف گسترده‌ای داشته باشد که اقدامات آموزشی، حمایتی، قانون‌گذاری و توسعه‌ای (توسعه منطقه‌های ویژه توسعه رمزارزها و خدمات متناظر با آن‌ها) برخی از آن‌ها است.
میزان نفوذ رمز ارز در میان مردم ایران
نفوذ رمز ارز در میان مردم ایران بسیار چشم‌گیر بوده است و یکی از رفتارهای متداول در زمینه خرید رمزارزها در ایران، خرید چند نفر با یک حساب کاربری (که ممکن است از اعضای خانواده، دوستان یا حتی محل کار افراد باشد) است.
چند درصد مردم ایران رمز ارز دارند؟
از آنجایی‌که نمونه آماری این گزارش بر افراد در بازه سنی ۱۸ تا ۶۵ سال تمرکز داشته است، می‌توان اینگونه در نظر داشت که حدود ۷۱٪ مردم ایران رمزارز دارند.
آیا تابحال اسم رمزارز به گوشتان خورده است؟
No Data Found
آیا رمزارز دارید؟
No Data Found
با توجه به ماهیت، نو و جدید بودن پدیده رمزارزها، در نمونه مورد مطالعه، گروه‌های رفتار مالی کمال‌طلبان و دنباله‌روها بیش از سایر گروه‌ها به چشم می‌خورند.
برای آشنایی بیشتر با گروه‌های رفتار مالی مردم ایران می‌توانید به گزارش «مردم ایران از خدمات مالی چه می‌خواهند؟»،تهیه شده توسط شرکت مشاوره مدیریت ایلیا در زمستان ۱۳۹۹ و یا به بخش پیوست این گزارش مراجعه کنید.
نگرش و رویکرد مردم نسبت به رمز ارزها بسیار مثبت بوده است.
۶۵٪ مردم ایران، معتقدند که آینده متعلق به رمزارزهاست. ۳۳٪ درباره سرنوشت آن تردید دارند و تنها ۲٪ مردم به آینده آن بدبین هستند.
آیا به فعالیت در حوزه خرید و تبادل رمزارزها علاقه‌مندید؟
No Data Found
آیا باز هم به خرید و تبادل رمزارزها در آینده فکر می‌کنید؟
No Data Found
رفتار جامعه ما به منظور سرمایه‌گذاری در رمزارزها، رفتاری نسبتا بالغانه است.
وضعیت سبد سرمایه‌گذاری مردم (سبدهای متنوع) خبر از بلوغ نسبی سرمایه‌گذاری در رمزارزها می‌دهد. ۷۶٪ از سرمایه‌گذاران در رمزارزها، با رشد ارزش سبد سرمایه‌گذاری خود در مدت سرمایه‌گذاری روبه‌رو بوده‌اند.
اکو سیستم رمزارزها در ایران و نقش اجزای اکوسیستم
پلتفرمهای داخلی نقش قابل توجهی در ممانعت از خروج ارز از کشور دارند و اگر فعالیت آن‌ها دچار اختلال شود، حدود ۵۸ درصدی که در حال حاضر از آن‌ها استفاده می‌کنند نیز به پلتفرمهای خارجی رجوع خواهند کرد.
برای خرید و فروش رمزارز چه پلت‌فرم‌هایی را ترجیح می‌دهید؟
No Data Found
برای نگهداری رمزارز خریداری‌شده خود بیشتر از چه گزینه‌ای استفاده می‌کنید؟
No Data Found
کوچ ۵۰ میلیون دلار سرمایه از پلتفرمهای داخلی در ۹۰ ساعت در پی ابلاغ بخشنامه شاپرک به شرکت‌های پرداخت‌یار
دلیل خروج مردم ایران از خرید و تبادل رمزارزها چیست؟
٪۲۱ به تخصص نیاز دارد
٪۲۱ سود کافی را کردم.
٪۱۲ ضرر کردم.
٪۸ در گزینه جذاب‌تری سرمایه‌گذاری کردم.
٪۷ ازم کلاهبرداری شد.
٪۴ کلید خصوصی را فراموش یا گم کرده‌ام.
٪۳ ریسک قانونی (بلوکه شدن و …)
٪۲ سرمایه‌ام در پلتفرمهای خارجی بلوکه شد.
٪۲۲ سایر
مهم‌ترین دلیل عدم ورود مردم به خرید و تبادل رمزارزها چیست؟
٪۳۸.۵ اطلاعات چندانی درباره‌اش ندارم
٪۲۳.۵ پولش را ندارم.
٪۱۱ ریسک بالا (نوسانات شدید ارزش)
٪۹ امنیت ندارد (احتمال کلاهبرداری)
٪۶ قانونی نیست.
٪۳ سایر گزینه‌های سرمایه‌گذاری جذاب‌تر است.
٪۲ علاقه‌ای به رمزارزها ندارم.
٪۱علاقه‌ای به سرمایه‌گذاری ندارم.
٪۶ سایر
اصلی‌ترین دلیلی که مردم ایران برای عدم ورود و همینطور خروج از فعالیت در حوزه رمزارزها اذعان می‌کنند، نبود تخصص و اطلاعات در خصوص آن است.
رشد بازار رمزارزها در ایران
بازار رمزارزها در کشور، به‌صورت نمایی در حال رشد است.
براساس اطلاعات به‌دست‌آمده تخمین‌زده می‌شود در پلتفرمهای داخلی بیش از ۲/۵ میلیون حساب کاربری وجود دارد. همچنین با توجه به شواهد، هر حساب کاربری در ایران به‌طور میانگین برای ۳ نفر خرید و فروش انجام می‌دهد (که ممکن است توسط اقوام یا دوستان یا محل کار افراد باشد).
با در نظر گرفتن این موضوع و اضافه کردن کاربرانی که از پلتفرمهای خارجی و صرافی‌ها (براساس داده‌های میدانی) استفاده می‌کنند؛ در حال حاضر در مجموع بیش از ۱۲ میلیون دارنده رمزارز در ایران وجود دارد.
سیل فراگیر رمزارزها و فرصتی استثنایی برای ما
کنار هم قرار دادن شواهد تاریخی و شواهد گسترش و توسعه رمزارزها در امروز کشور و دنیا، حکایت از آن دارد که سیل رمزارزها، جریانی است که آینده ما را در برمی‌گیرد و این دربرگیرندگی فارغ از عکس‌العمل ما است. باید چشم‌ها را شست و جور دیگر به سیل رمزارزها نگریست. طبیعی است که این جریان بسیاری از گفتمان‌ها، پارادایم‌ها و قواعد بازی قبل را تغییر می‌دهد، اما اگر هوشیارانه و هوشمندانه به ایفای نقش در این جریان جدید بنگریم، فرصتی استثنایی را درمی‌یابیم. فرصتی استثنایی برای ساختن آینده‌ای متفاوت از گذشته …
