آیا کسبوکارها میتوانند به شکل موثرتری نسبت به مسائل اقتصادی، اجتماعی و زیستمحیطی پیرامون خود مسئولیتپذیر باشند و در عین حال منافع خود را نیز دنبال کنند؟
بخش اول
درباره مسئولیتپذیری اجتماعی شرکتی؛
چرا کسبوکارها باید مسئولیت حل و بهبود مسائل محیط پیرامون خود را به عنوان یک هدف بزرگتر برای خود بر عهده بگیرند؟
در نگرش سنتی، یعنی از زمانی که در دهه ۷۰ میلادی، میلتون فریدمن حداکثر ساختن سود اقتصادی را تنها مسئولیت کسبوکار میدانست تا امروز که نگاه جدیدی به مقوله مسئولیت بنگاههای اقتصادی با در نظر گرفتن همه ذینفعان و در قبال محیط پیرامونی در حال ظهور و بروز است، از این امر تحت عناوین و چهارچوبهای مختلفی صحبت شده است.
اما ایده اصلی همه این عبارات، مقالات و کتب مرتبط به آنها این است که «کسبوکارها میتوانند و باید یک هدف بزرگتر اجتماعی، زیستمحیطی و یا اقتصادی را دنبال کنند».
با وجود نادیده انگاشتن توسط کسبوکارها، نمیتوان منکر تهدیداتی که مسائل اقتصادی، اجتماعی و زیستمحیطی برای بقای کسبوکارها دارند شد.
امکان داشتن یک کسبوکار قدرتمند و باعملکرد خوب در محیطی پر از نابرابری، فقر و بحرانهای محیطزیستی وجود ندارد.
در این نقطه از Corporate Capitalism، از آنجایی که کسبوکارها بیش از دولتها مورداعتماد هستند، رهبران دوراندیش فرصت کسبوکار خود را در کاهش تهدیدات محیطی میبینند و به تسریع اقدامات جمعی برای خلق راهکارهای نو، شکلدهی اکوسیستمهای وسیعتر و گسترش اعتماد میان ذینفعان میپردازند.
در راکفلر ما علاقهمندیم تا بدانیم چگونه منابع مالی میتوانند برای حل مسائل فقیرترین و آسیبپذیرترین مردم مورد استفاده قرار گیرند. این یک واقعیت است که کمکهای بشردوستانه و منابع دولتها به تنهایی برای حل مسائل کافی نیستند و برای تحقق این هدف ما نیاز به مشارکت استعدادها، منابع و تخصص بخش خصوصی داریم.
بخش دوم
نمونههای مسئولیتپذیری غیر مرسوم؛
حرکت از اقدامات CSRای مرسوم به سمت غیرمرسوم، نوآورانه و موثرتر هدفی است که این گزارش به صورت اصلی آن را دنبال میکند. به همین سبب در چند صفحه بعدی به مرور برخی از اقدامات کسبوکارهای ایرانی در سه رشته CSR به مثابه ماموریت کسبوکار، حل مسئله اجتماعی و فرآیندهای کسبوکار میپردازیم.
نمونه شماره ۰۱
محرومیتزدایی ارتباطات؛ ایرانسل
باور اصلی کسبوکار ایرانسل
همۀ افراد جامعه سزاوار بهرهمندی از مزایای ارتباطات نوین و زندگی دیجیتال هستند.
داستان از کجا شروع شد؟
- حدود 15 سال پیش، پدیده تلفن همراه، نمادی از تمول مالی و اختلاف طبقاتی بود. عموم مردم، امکان بهرهمندی از مزایای خدمات ارتباطی جدید را نداشتند و احساس محرومیت در لایههای مختلف جامعه دیده میشد.
- به همین دلیل، پروژه تأسیس اپراتور دوم، با رویکرد «خلق ارزش مشترک»، برای پاسخ به این نیاز اجتماعی و استفاده از این فرصت اقتصادی با حضور سرمایهگذار خارجی در کنار سهامداران داخلی آغاز شد.
- امروزه نیز، شکاف دیجیتالی، یکی از عوامل اصلی محرومیت و عقبافتادگی جوامع است و کاهش آن، زمینهساز َفقرزدایی و توسعه پایدار میباشد.
ماموریت ایرانسل چگونه پی گرفته شد؟
- ایرانسل با مشارکت سهامدار خارجی (MTN) بهعنوان متخصص این حوزه و سهامدار داخلی یعنی گسترش الکترونیک ایران راهاندازی شد و با جذب سرمایه خارجی حدود 4.5 میلیارد دلار، یکی از بزرگترین پروژههای سرمایهگذاری خارجی محسوب میشوَد.
- جذب این مقدار سرمایه خارجی بدون وجود توجیه برنامه اقتصادی اغناکننده و عملکرد ایرانسل در فراتر رفتن از اهداف پیشبینیشده برای خود، میسر نبوده است.
تاکنون چه نتایجی در پی داشته است؟
- با حضور ایرانسل، انحصار ارائه خدمات تلفن همراه در ایران شکسته شد.
- تعداد مشترکان ایرانسل در کمتر از پنج سـال بـه ۲۰ میلیون نفر رسید و امروز بیش از ۶۰ میلیون مشترک، به صورت مستقیم، از خدمات ایرانسل بهرهمندند.
- علاوه بر آنکه گسترش ارتباطات اینترنتی به صورت مستقیم بر تحول زندگی افراد جامعه اثر میگذارد، ارائه خدمات ارتباطی توسط ایرانسل موجب ایجاد رقابت در توسعه زیرساخت ارتباطی کشور و به تبع آن رونق اقتصاد دیجیتال شده است.
- با توجه به نوع سرمایهگذاری، حجم تحول ایجادشده و گستردگی افراد بهرهمند و نتایج مترتب بر آن، ایرانسل را میتوان، موفقترین پروژه محرومیتزدایی کلان در ایران دانست.
- باور کلی ایرانسل این است که همه افراد جامعه سزاوار بهرهمندی از مزایای زندگی دیجیتال و ارتباطات نوین هستند. همین باور موجب شده است تا ایرانسل به ارائه خدمات مکالمه، دیتا و دیجیتال برای طیف وسیعی از مشتریانش و خلق ارزش مشترک اقتصادی از این طریق بپردازد و این امر را اصلیترین قطب مسئولیتپذیری و پایداری خود بداند. چراکه بهرهوری و کارایی ایرانسل ارتباط نزدیکی با رشد و توسعه اقتصادی اجتماعی فراگیر در کشور دارد (گفته میشود سهم فناوریها و خدمات موبایل در تولید ناخالص داخلی (GDP) حدود 5 درصد تخمین زده میشود).
- اتصال به اینترنت، علاوه بر امکان ارائه راهکارهای دیجیتالی زندگی بهتر، امکان دسترسی به آنها را نیز برای جامعه فراهم میکند تا مردم در فعالیتهای اقتصادی، آموزشی و توانمندسازی تجربه هموارتری داشته باشند. این امر در دوران همهگیری بیماری کووید-19 نیز بیش از پیش نمایان شد.
- پایداری در کسبوکار مفهومی است که امروزه در مرکز توجه بنگاههای اقتصادی، جوامع، مشتریان، حکومتها و همه ذینفعان کسبوکار قرار دارد. «پایداری» و «نهادینهسازی راهحلهای زیستمحیطی، اجتماعی و حاکمیت شرکتی» بخشی جداییناپذیر از مدل کسبوکار، استراتژی و عملیات هر روزه ایرانسل اسـت. انتشار اولین گزارش پایداری در صنعتICT کشور، مطابق با استانداردهای روز بینالمللی و البته توجه بـه ویژگیهای خاص فضای کسبوکار در ایران، مؤید این موضوع است.
زندگی بهتر برای همه؛گروه باران
باور اصلی کسبوکار گروه باران
فراگیری در میان همه اقشار جامعه به شیوه گروه باران
داستان از کجا شروع شد؟
- مؤسسین گروه باران همواره دغدغه فراهم آوردن شرایطی برای دستیابی به بالاترین کیفیت زندگی و امکانات رفاهی برای اقشار پردرآمد و پرمشغله جامعه را داشتهاند.
- در نظر آنها، فراگیری (Inclusive بودن) تنها منحصر به طراحی خدمات و محصولات بهگونهای که اقشار ضعیف جامعه را دربرگیرد نمیشد و عدم دسترسی اقشار پردرآمد و سطح بالای جامعه به خدمات و امکانات و سبک زندگی که بدان نیاز دارند و خواهان آن هستند، نیز میتواند موجب خروج سرمایههای انسانی و اقتصادی از کشور شود.
- به همین سبب این گروه «ارائه بالاترین کیفیت در شیوه زندگی» را بهعنوان ماموریت خود در نظر گرفت.
- گروه باران اولین هتلبرجهای مسکونی کشور را ساخته است و به معرفی سبک جدیدی از زندگی به مخاطبان که در آن آرامش و آسایش حرف اول را میزند، میپردازد.
- باران با همکاری شرکتهای طراحی، بازرگانی، سرمایهگذاری، ساخت، فروش، دکوراسیون، بهرهبرداری و خدمات پس از فروش زیرمجموعه خود تجربه اقامتی دائمی در هتل 5 ستاره را برای ساکنین خود فراهم میآورد. ارائه خدمات هتلی در منزل با هدف تسهیل زندگی اقشار پرمشغله جامعه همچون پزشکان، جراحان، صاحبان کسبوکارهای بزرگ و … اصلیترین هدفی است که باران دنبال میکند.
- همچنین برای اولین بار در هتلبرجهای باران، در یک برج با زیربنای ۱۶ هزار متر مربع، بیش از ۳۰ درصد فضا به مشاعات اختصاص یافت تا ارزش افزوده منحصربفرد این سبک زندگی شامل توسعه روابط اجتماعی ساکنان یا به عبارت دیگر، مزیت همسایگی نیز شود. با در نظر گرفتن فضاهایی برای همنشینی، گفتوگو، تفریح و سرگرمی، مطلوبیت فضای زندگی در برجهای باران افزایش یافته و برخلاف ساختمانهایی که فقط خراشی بر آسمان ایجاد کرده و در آنها خبری از حس تعلق و عاطفه نیست، هتلبرجهای باران امکان ارتباط اجتماعی بین همسایگان را مهیا میکنند.
تاکنون چه نتایجی در پی داشته است؟
- اکنون یک دهه از تجربه زندگی در هتلبرجها میگذرد و این الگوی سکونت توانسته است مزیتهای مهندسی، خدماتی و رفاهی زیادی برای مخاطبان خود به ارمغان آورد.
- باران، کسبوکاری مسئول است که علاوهبر ماموریت اصلی خود در راستای فراهم آوردن شرایطی برای زندگی اقشار مختلف جامعه و نگهداشت سرمایههای انسانی، نخبگان و افراد موفق در کشور از این طریق، به اثرات دیگر کسبوکار خود بر جامعه نیز میاندیشد.
- برای مثال «خانه سبز پنج ستاره»، نام یکی از پروژههای باران است که پیوند طبیعت با محیط سکونت و حرکت به سمت معماری پایدار، مفاهیم طراحی معماری آن را شکل داده است. بهینهسازی مصرف انرژی با هدف حفظ سرمایههای ملی، تعهد در قبال حفظ اصالت فرهنگی، گام برداشتن در مسیر فعالیتهای انساندوستانه و خیریه، ارتقای زیبایی سیمای شهرها و همکاری در حفاظت از محیطزیست، از جمله مواردی است که در طی بیش از ده سال فعالیت خود به عنوان یک الگو در کلیهی فرآیندهای خود مطرح کرده و به آنها پایبند بوده است.
- گروه باران هیچگاه نسبت به جامعه خود بیتفاوت نبوده و به اقدامات مسئولانهای همچون برگزاری کنگرهها و همایشهای علمی و سلامت، حمایت از آثار هنری و نمایشی متعدد، همکاری با مؤسسات و بنیادهای خیریه مختلف و همچنین فعالیتهای همدلانه در بحران کرونا نیز پرداخته است.
نمونه شماره 03
پایداری زیستمحیطی و مدیریت منابع آبی؛ نستله
باور اصلی کسبوکار گروه نستله
حل مسئله اجتماعی در راستای پایداری کسبوکار به شیوه نستله
داستان از کجا شروع شد؟
- نستله هر روزه بر زندگی میلیاردها انسان در سراسر دنیا تأثیر میگذارد. کشاورزانی که محصولات موردنیاز آن را کشت میکنند، افراد و خانوادههایی که از محصولات آن استفاده میکنند، جوامعی که در آنها زندگی و کار میکنند و محیط زیستی که حیات همه ما به آن وابسته است. به همین سبب چالشهای آنها را چالشهای خود و موفقیت آنها را نیز موفقیت خود میداند. از آنجایی که کانون توجه نستله بر پایبندی به تعهداتش در حوزه تغذیه، سلامتی و تندرستی است، موفقیت بلندمدت مجموعه را در گرو مدیریت موثر منابع مناطقی میداند که در آنها فعال است، مواد اولیه موردنیاز کسبوکارش از دل آن مناطق تأمین میشود و محل سکونت تأمینکنندگان و مصرفکنندگان نستله است. توجه نستله به مقوله آب، بحرانیترین منبع برای زمین و رکن اصلی امنیت غذایی، از حدود 1.5 سال پیش و در محدوده دشت قزوین که صنایع مختلفی علاوهبر خود نستله در آن فعال هستند و خواه ناخواه موجب تأثیر کمی و کیفی بر آب و منابع آبی این منطقه میشوند، جلب شد.
نستله چطور به این موضوع پرداخت؟
- طرح مدیریت بهینه سفره آبی دشت قزوین با در نظر گرفتن تعهدات نستله در زمینههای پایایی محیط زیست و منبعیابی مسئولانه به شکل «دستیابی به بالاترین سطح از بهرهوری در مصرف آب و برای به حداقل رساندن تأثیرات ناشی از فعالیتها بر منابع آب طبیعی» توسط این مجموعه تعریف شد. ذیل این طرح که با هدف تضمین تأمین آب سالم و بقای اکوسیستمهای کسبوکاری و نهایتاً بهینهسازی مصرف آب در صنایع مختلف بهویژه کشاورزی تعریف شد، نستله متعهد شد تا کسبوکار خود را بهگونهای توسعه دهد که مدیریت موثر آب را در استان تسهیل بخشد. سرمایهگذاری پیوسته نستله در استفاده از منابع روز دنیا، فناوریها و نوآوریهای این حوزه و آموزش نیروی انسانی داخل و بیرون از سازمان، برخی از اقدامات نستله در این راستا هستند.
- نستله آب را منبعی مشترک دانسته و بر این باور است که مهار چالشهای پیرامون آن و مدیریت راهبردی منابع آبی نهتنها صرفاً وظیفه سازمانها و مسئولین دولتی نبوده بلکه نیازمند مشارکت صنایع مختلف است و از طریق تعامل و همکاری زنجیره ذینفعان میسر میشود. به همین سبب نستله به همراه ساختن سایرین با خود و به سهیم شدن دانش فنی خود با جامعه اقدام نمود و در کارگاهی تحتعنوان «اتحاد برای مدیریت آب»، مقامات ذیربط و صنایع مختلف را بهمنظور بررسی چالشهای موجود و ارائه راهکار در راستای مدیریت بهینه سفره آبی دشت قزوین گرد هم آورد.
- از مهمترین موضوعات طرح شده در این کارگاه میتوان به اولویت کاهش میزان آب مصرفی نسبت به مصرف مجدد یا بازیافت این مایع حیاتی اشاره کرد. همچنین مدیریت و کنترل حفر چاه در منطقه، الزام احداث تصفیهخانهها توسط سازمانها، مدیریت گونههای گیاهی که نیاز به آب کمتری دارند و بهینهسازی خطوط تولید صنایع، از جمله راهکارهایی بود که در راستای مدیریت مصرف آب در دشت قزوین، طی این کارگاه بررسی شدند.
تاکنون چه نتایجی در پی داشته است؟
- کارگاه یک روزه «اتحاد برای مدیریت آب»، با مشارکت مدیرکل کیفیت منابع آب استان قزوین، مدیر کل مدیریت بحران استانداری قزوین، معاون منابع طبیعی و آبخیزداری استان قزوین و نمایندگانی از بنگاههای اقتصادی استان از جمله شرکتهای دنون لبنی پارس، یونیلیور ایران، بیاِیتی، بِل روزانه، توسعه کشت و صنعت آوین ژن، ابر مزارع شیری زرین هیو و آوین دشت برگزار شد و در آن از دستاوردهای نستله ایران در حوزه مدیریت منابع آبی استان بازدید شد.
- بهبود 50 درصدی اثربخشی منابع آبی در منطقه قزوین طی سالهای اجرای این طرح، دستاورد چشمگیر آن است که ذینفعان مختلف از آن منتفع میگردند.
- همچنین کارخانه نستله ایران دارای گواهینامه «مدیریت راهبردی آب» است که بهعنوان اولین واحد تولیدی مواد غذایی در میان گروه کارخانجات نستله در منطقه اروپا، خاورمیانه و شمال آفریقا و بهعنوان سومین در جهان موفق به دریافت این گواهینامه شده است.
- داستان نستله بیش از 150 سال پیش با تولید غذای کمکی کودک فارین لاکته توسط هانری نستله با هدف بهبود زندگی و ساخت آیندهای سالمتر آغاز شد. نستله همواره در راستای این هدف، خود را متعهد به توسعه پایدار در حوزه تغذیه، پایداری زیستمحیطی و توسعه مناطق غیرشهری میداند.
- روش بنیادین نستله در تعریف فعالیتها و پروژههای مسئولیتپذیری و پایداری، ایجاد ارزش مشترک است که در آن کسبوکار با رویکرد احترام و انعطاف در حین پرداختن به یک مسئله به خلق ارزش مشترک برای همه ذینفعان آن از جمله کسبوکار نستله میپردازد. نتیجه این رویکرد علاوهبر انطباق با بالاترین استانداردها، قوانین بینالمللی و محلی، مقررات درونسازمانی، قوانین اخلاقی و اصول کسبوکار خود، ایجاد فرصت کسبوکاری از طریق توجه به تعاملات زنجیره خلق ارزش و با توجه ویژه به آیندگان (پایداری) است.
- ایجاد ارزش مشترک، گویای مسیر رسیدن به اهداف شرکت نستله در خدمت به جامعه با اولویت در خلق ارزش مشترک در حوزههایی است که بهترین تلاقی موجود میان کسبوکار نستله و جامعه را دارند.
بخش سوم
نمونههای مسئولیتپذیری مرسوم؛
انواع؛ مسئولیتپذیری اجتماعی شرکتی مرسوم، نوآورانه و موثر
حرکت از اقدامات CSRای مرسوم به سمت غیرمرسوم، نوآورانه و موثرتر هدفی است که این گزارش به صورت اصلی آن را دنبال میکند. به همین سبب در چند صفحه بعدی به مرور برخی از اقدامات کسبوکارهای ایرانی در سه رشته CSR به مثابه ماموریت کسبوکار، حل مسئله اجتماعی و فرآیندهای کسبوکار میپردازیم.
نمونه شماره 07
پروژه Non-Confirm Product؛ هایپراستار
داستان از کجا شروع شد؟
- شاید برای شما هم پیش آمده باشد که پس از خارج شدن از یکی از شعب فروشگاههای بزرگ و البته تجربه قدم زدن در میان راهروهای بزرگ و انباشته از مواد غذایی، ناگهان به فردی در جستجوی اندک غذایی در سطل زباله در گوشه یک خیابان بربخورید و درباره این تناقض بیاندیشید.
- سرنوشت مواد غذایی انبوه خریداری نشده فروشگاهها چه میشود؟ مواد غذاییای که قابلیت استفاده دارند اما به واسطه استانداردهای فروشگاههای بزرگ اجازه فروش آنها وجود ندارد. آیا راهی برای رسیدن این مواد غذایی به دست کسانی که به آن نیاز دارند وجود دارد؟
- داستان از آنجا شروع شد که توجه تیم مسئولیتپذیری و پایداری هایپراستار که از سال 2019 در این مجموعه شکل گرفته است و هایپراستار را نسبت به جامعه و محیطزیست کسبوکار خود متعهد میداند، به حجم چشمگیر این نوع محصولات غذایی تحت عنوان Non-Conform Products جلب شد.
- هایپراستار به عنوان یک فروشگاه زنجیرهای که در صنعت خردهفروشی مواد غذایی و کالاهای تندمصرف فعالیت دارد، استانداردهای بالایی را در کیفیت و تازگی عرضه دنبال میکند.
- به همین سبب پروژه اهدای مواد غذایی قابل استفاده اما غیرقابل فروش در این مجموعه تعریف شد تا در طی آن این دسته از مواد غذایی به دست نیازمندان برسد.
- اجرای این پروژه در هایپراستار که استانداردهای بالایی را در حصول اطمینان از سلامت مواد غذایی دارد، نیازمند تعریف فرآیندها و چهارچوبهای داخلی برای هماهنگی بخشهای مختلف بود. همچنین هایپراستار این پروژه را در همکاری با خیریهای که به صورت تخصصی حامی افراد درگیر با معضل کارتنخوابی و کودکان کار است پیش برد تا از اثربخشی آن نیز اطمینان کسب کند.
تاکنون چه نتایجی در پی داشته است؟
- این پروژه از طریق تمام شعب هایپراستار در سراسر کشور اجرا میشود و از منظر گستردگی نیز در نوع خود بینظیر است. در پی این اقدام، تنها در سال 2021، 7.5 تن مواد غذایی غیرقابل فروش اما قابل مصرف و تعداد قابل توجهی قلم کالای غذایی اهدا شده است.
- میتوان هایپراستار را یکی از فعالترین و نوآورترین مجموعههایی که در زمینه مسئولیتپذیری و پایداری فعالیت میکنند در نظر گرفت، چراکه نه تنها در تعریف و طراحی بلکه در اجرا و پیشبرد اقدامات نوآورانه و موثر تلاش میکند و نمونههای خوبی نیز در این زمینه برای به اشتراکگذاری دارد. از مهمترین آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد؛
- ترویج استفاده از «اکوبگ» (کیف خرید پارچهای) با فروش با قیمت مناسب و کمترین حاشیه سود در فروشگاهها که توسط زنان سرپرست خانوار تهیه میشود و همچنین اجازه ورود انواع کیسههای خرید دوستدار محیط زیست به شعب در پی آن، کمپین «هدیه میکنم» با هدف جمعآوری و اهدای کالاهای دستدوم قابل استفاده همچون البسه توسط استندهای مخصوص در فروشگاه در راستای سیاست اقتصاد چرخشی و افزایش چرخه عمر کالاهای مصرفی، کمپین «جمعآوری زباله باطری» در استندهای مخصوص در فروشگاه با هدف کاهش ردپای کربن و تبدیل درآمد فروش آن به پروتز برای کودکان نیازمند توسط خیریهای فعال در همین زمینه، تهیه و اهدای وسایل الکترونیکی دست دوم سازمان به نیازمندان، توانمندسازی و همکاری با بیش از 20 نفر از افراد توانیاب و حمایت از هنرمندان با ایجاد بستر عرضه صنایع دستی از طریق تخصیص فضاهایی در شعب مختلف هایپراستار به آنها اشاره کرد.
- لازم به ذکر است این فعالیتهای موفقیتآمیز علاوهبر تلاش همدلانه همه همکاران هایپراستار در بخشهای مختلف مجموعه، بدون همکاری موثر با NGOهای فعالی که به صورت تخصصی در این حوزهها کار میکنند میسر نبوده است. با وجود سختی کار با NGOها توسط یک سازمان ساختارمند و با چهارچوبهای دقیق و استانداردهای بالایی همچون هایپراستار، تعاملات خوبی میان این مجموعه و این مؤسسات شکل گرفته و موجب شده است تا NGOهای متعددی بازوی عملیاتی پیشران و محققکننده اهداف این مجموعه فعال در صنعت خردهفروشی، در زمینه مسئولیتپذیری و پایداری باشند.
نمونه شماره 08
حمایت از خانوادههای نیازمند؛خیریه نیکان ماموت
داستان از کجا شروع شد؟
- تقریباً 12 سال پیش بود که جرقه تأسیس خیریهای به نیت حمایت از خانوادههای نیازمند توسط گروه صنعتی ماموت با مشاهده چالشهای معیشتی خانوادهها زده شد.
- از آن زمان تا کنون 380 نام تجاری معتبر صنعتی، تولیدی و غذایی به جای تأسیس یا پرداختن به خیریههایی با نام تجاری خود، همافزایی از طریق خیریه نیکان ماموت را ترجیح دادهاند و سالهاست که آن را حمایت میکنند. این اتفاق که بر خلاف اصل عاملیت یعنی علاقهمندی و انگیزه صاحبان کسبوکارها در تعریف این دست اقدامات است، قابلیت بررسی و استفاده برای سایر کسبوکارها را دارد.
- استقبال از حمایت از خیریه نیکان ماموت توسط سایر نامهای تجاری ابتدائاً به واسطه اعتبار بنیانگذاران این مجموعه در میان صاحبان صنایع و شبکه ارتباطی خود بود و بعدتر با رویکرد فعال آن در تعریف اقدامات توانمندسازی و نه صرفاً حمایتی و همچنین شفافیت در گزارشدهی و تعاملات موثر رخ داده است.
- خیریه نیکان ماموت هرساله در شفافترین حالت ممکن گزارشهایی را برای حامیان خود تهیه و ارسال میکند تا ضمن قدردانی، آنها را درباره جزئیات فعالیتهایی که همراهی آنها موجب تحققشان شده است مطلع و علاقهمند نگه دارد.
- نیکان در سال 1392 موفق به اخذ گواهینامه NGO Benchmarking SGS شد و پس از آن از سال 1396 با کسب نمره 100، بهعنوان یک سازمان مردمنهاد شفاف و اثربخش به ویژه در زمینه مالی شناخته میشود.
- حوزههای موردتمرکز نیکان با نگاه جامع به نیازهای خانوادههای تحت پوشش، در زمینههای پزشکی، مایحتاج زندگی، مسکن، آموزشی، اشتغالزایی، رفاهی اداری و نهایتاً مدیریت بحران برای مردم مناطق کمبرخوردار کشور است.
تاکنون چه نتایجی در پی داشته است؟
- حاصل این همراهی، حمایت مستمر از 6500+ خانواده در سالهای فعالیت نیکان بوده است که هر ساله 700+ خانواده را تا مرحله رسیدن به خودکفایی یاری میکند. همینطور طی این سالها تقریباً نیمی از حمایتهای نیکان صرف مسائل پزشکی از تأمین دارو برای بیماران تا تجهیز بیمارستانها شده است.
مسئولیتپذیری و پایداری نیکان ماموت
- مسئولیتپذیری اجتماعی شرکتی در گروه صنعتی ماموت نیز همچون بسیاری از کسبوکارهای ایرانی با کار خیر و بخشش تعریف میَشود.
- ما تفاوتی که به واسطه آن به این تجربه در اینجا اشاره شده است این است که این مجموعه و خیریه آن، تجربه نادر و موفقی در دور هم جمع کردن نامهای تجاری معتبر و بزرگ و ظرفیت کار خیر آنها در کنار یکدیگر و رقم زدن نتایجی به مراتب چشمگیرتر انجام داده است.
- این امر که ذاتاً مخالف اصل عاملیت در CSR و منافعی که به تبع آن شامل حال کسبوکار میشود است، با حُسن اعتماد به نام ماموت و بنیانگذاران آن در ابتدا شکل گرفت اما با شفافیت بالای نیکان و سازوکارهای ارتباطی آن با 380 حامی حقوقی و 1847 حامی حقیقی که بدون همراهی ایشان حرکت نیکان در این مسیر میسر نمیگشت، امتداد یافت.
مسئولیتپذیری موثر؛
ارزیابی منفعت نمونههای موثر مسئولیتپذیری شرکتی برای کسبوکار و جامعه
با جایابی نمونههای مسئولیتپذیری اجتماعی شرکتی موثر و نوآورانهای که در هر رشته بررسی کردیم بر چهارچوب حاضر (معرفی شده توسط شرکت مشاوره مدیریت مکینزی اند کمپانی) و از دو منظر منفعت برای کسبوکار و منفعت برای جامعه به نگاشت روبرو میرسیم.
منفعت بیشتر برای کسبوکار و جامعه با حرکت به سمت راست طیف انواع مسئولیتپذیری اجتماعی شرکتی
همانطور که مشهود است با حرکت به سمت راست طیف انواع مسئولیتپذیری اجتماعی شرکتی منفعت بیشتری متوجه کسبوکار و همینطور جامعه میشود، موضوعی که بازی را بُرد-بُرد میسازد.
مسیر پیش رو؛
با وجود نمونههای خوبی که از انواع مسئولیتپذیری اجتماعی شرکتی سازمانهای ایرانی بررسی کردیم، به طور کلی سطح بلوغ تعریف و اجرای این دست اقدامات در میان بنگاههای اقتصادی، پایین ارزیابی میشود و کسبوکارها در کشور ما فاصله زیادی با روندهای این حوزه دارند.
غالباً وقتی سخن از کسبوکار به میان میآید، نگاه برنده-بازنده است اما در رویکردهای نوین لزوماً تقابل منفعت اقتصادی و اجتماعی وجود ندارد و فرصتهای اقتصادی زیادی در حل مسائل اجتماعی، زیستمحیطی و اقتصادی نهفته است.
در همین راستا، رویکرد پیشنهادی در تعریف و اجرای اقدامات مسئولانه، پایداری اقتصادی و سودآوری در بلندمدت است و توصیه میشود تا از تعریف این دست اقدامات مبتنی بر احساسات و عواطف دوری شود. چرا که اگر هر اقدامی از منظر اقتصادی پایدار نباشد از منظر اثرگذاری نیز پایدار نخواهد بود.
همچنین لازم است تا کسبوکارها در تعریف فعالیتهای CSRشان به اتخاذ رویکردهایی همچون تفکر سیستمی، کلنگر و راهبردی توجه ویژهای داشته باشند، چرا که پیدا کردن نیاز واقعی، نقش کسبوکار در ارتباط با آن و ارزشی که میتواند در خصوص آن ارائه دهد یکی از اصلیترین مسائلی است که در صورت در نظر گرفتن آن، سهم قابل توجهی از مسیر بلوغ تعریف اقدامات مسئولانه توسط کسبوکارها پیموده میشود. در ادامه دستیابی به شناخت از سایر ذینفعان مسئله و تعریف و شکل دادن شبکهای از بازیگران همچون NGOها، کسبوکارهای کوچکتر، شهروندان، دولت و … برای مشارکت در حل مسئله نیز گام مهم بعدی برای همافزایی در این مسیر است. چراکه اغلب گستردگی و پیچیدگی مسائل اجتماعی، زیستمحیطی و اقتصادی به حدی است که بدون مشارکت هر یک از بازیگران و ذینفعان نمیتوان بهبودی را محقق نمود.
امروزه، مدیریت سازمانها به شکل جدیدی از نگاه و تصمیمگیری نیاز دارند تا بتوانند راههای جدید برنده بودن در این عصر را فراتر از صورت سود و زیان از پیش تعیین شده ببینند.